اثرات بیولوژیک اسانس های اویشن شیرازی و اسطوخودوس روی سوسک چهارنقطه ای حبوبات callosobruchus maculatus (f.) (coleoptera: bruchidae)

اثرات سوء آفت کش های شیمیایی در چند دهه اخیر توجهات را به سمت استفاده از ترکیبات طبیعی جلب کرده است. در تحقیق حاضر اثرات بیولوژیکی اسانس های آویشن شیرازی و اسطوخودوس روی حشرات کامل نر و ماده سوسک چهارنقطه ای حبوبات به صورت سمیت تنفسی و تماسی، اثرات دورکنندگی، بازدارندگی تخم ریزی، کاهش خروج حشرات کامل نسل f1 و اثر روی جوانه زنی بذور لوبیا چشم بلبلی بررسی شد. در آزمایشات سمیت تنفسی، مقادیر lc50 محاسبه شده پس از 24 ساعت برای اسانس آویشن شیرازی معادل 329 و µl.l-1 562 و برای اسانس اسطوخودوس معادل 34 و µl.l-1 54 به ترتیب علیه حشرات کامل نر و ماده بود. در آزمایش سمیت تماسی، بیشترین مقدار lc50 (µl.m-2 3129 ) با اسانس آویشن شیرازی علیه حشرات ماده و کمترین مقدار آن (µl.m-2 1510 ) با اسانس اسطوخودوس علیه حشرات نر بدست آمد. در آزمایشات دورکنندگی پس از 24 ساعت، در غلظت µl.l-1 38/15 میزان دورکنندگی هر دو اسانس روی حشرات نر بیش از 5/1 برابر حشرات ماده بود. مقایسه شیب خطوط رگرسیون بین درصد دورکنندگی و غلظت اسانس نشان داد که اسانس اسطوخودوس نسبت به آویشن شیرازی اثر دورکنندگی بیشتری داشت. در آزمایشات اثر اسانس روی میزان تخم ریزی و جمعیت نسل f1 پس از 4 روز، درصد کاهش تخم ریزی حشرات به میزان حدود30 درصد و درصد کاهش جمعیت نسل f1 به میزان حدود 20 درصد نسبت به شاهد در اسانس آویشن شیرازی با غلظتی بیش از 2 برابر نسبت به غلظت به کار رفته از اسانس اسطوخودوس بدست آمد. اسانس های آویشن شیرازی و اسطوخودوس روی جوانه زنی بذور لوبیا چشم بلبلی اثر سوء نداشتند. با توجه به اثرات بیولوژیکی این دو اسانس به نظر می رسد اسانس های مذکور جایگزین مناسبی برای آفت کش های متداول باشند.